12 maja - Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek i Położnych

Pielęgniarka odgrywa niezwykle istotną rolę w systemie opieki zdrowotnej, zapewniając wszechstronną opiekę nad pacjentami. Jej zadania i odpowiedzialność ewoluowały wraz z rozwojem medycyny i zmieniającymi się potrzebami społeczeństwa. W artykule przyjrzymy się współczesnej roli pielęgniarki w Polsce, rysowi historycznemu pielęgniarstwa, rolom społecznym, zakresowi obowiązków oraz predyspozycjom potrzebnym do wykonywania tego zawodu, oraz poznamy  plany na przyszłość, a także możliwości realizacji w kontekście współczesnej medycyny.

Rys historyczny pielęgniarstwa w Polsce

Pielęgniarstwo ma bogaty i długi rys historyczny sięgający kilku wieków wstecz. Już w czasach średniowiecza pielęgniarki, choć wtedy funkcjonujące pod nazwą "położne", pełniły istotną funkcję w opiece nad chorymi i rodzącymi kobietami. Z czasem zawód pielęgniarki ewoluował dostosowując się do zmieniających się potrzeb społeczeństwa i postępu technologicznego.

Historia pielęgniarstwa w Polsce ma swoje korzenie w średniowieczu, gdzie opieka nad chorymi była często sprawowana przez osoby o niskim statusie społecznym, często związane z instytucjami religijnymi. Dopiero w XIX wieku, wraz z rosnącym znaczeniem nauk medycznych, pojawiła się potrzeba profesjonalizacji opieki nad chorymi.

W Polsce początki pielęgniarstwa zawodowego datuje się na koniec XIX wieku, kiedy to powstały pierwsze szkoły pielęgniarek wzorowane na zachodnioeuropejskich schematach. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii pielęgniarstwa w Polsce był zjazd pielęgniarek polskich, który odbył się w Warszawie w 1926 roku. Podczas tego zjazdu ustalono standardy kształcenia pielęgniarek oraz określono ich zawodowe obowiązki.

W okresie międzywojennym pielęgniarstwo w Polsce rozwijało się dynamicznie, mimo trudnej sytuacji w kraju po odzyskaniu niepodległości. Po II wojnie światowej pielęgniarstwo podlegało centralizacji i kontroli przez władze komunistyczne, co miało wpływ na jego rozwój i funkcjonowanie.

Po transformacji ustrojowej w latach 90. XX wieku pielęgniarstwo w Polsce przeżyło okres zmian i reform. Wzrosło znaczenie edukacji pielęgniarskiej oraz podniesiono standardy kształcenia. Obecnie pielęgniarstwo w Polsce odgrywa istotną rolę w systemie opieki zdrowotnej zapewniając wysoką jakość opieki pacjentom w różnych dziedzinach medycyny.

Rola społeczna pielęgniarki

Rola społeczna pielęgniarki jest niezmiernie istotna i kluczowa w całym systemie opieki zdrowotnej dla pacjentów i ich rodzin. Pielęgniarki są filarami systemu opieki zdrowotnej, zapewniając ciągłość i koordynację opieki dla pacjentów. Są one często dla pacjentów pierwszymi osobami do kontaktu . Rola pielęgniarek obejmuje zarówno aspekty fizyczne, jak i emocjonalne opieki nad pacjentem oraz wspieranie go i jego rodziny w trudnych sytuacjach zdrowotnych.

Rola społeczna pielęgniarki obejmuje wiele aspektów, w tym:

1. Zapewnienie wszechstronnej opieki pacjentom w różnych stanach zdrowia i chorobach. 
2. Edukacja pacjentów i ich rodzin na temat zdrowego stylu życia, chorób i  metod leczenia. 
3. Zapobieganie zakażeniom i dbanie o higienę w miejscach opieki zdrowotnej. 
4. Współpraca z innymi specjalistami medycznymi w celu zapewnienia kompleksowej opieki pacjentom. 
5. Prowadzenie działań profilaktycznych i promocji zdrowia w społecznościach lokalnych.

Zadania i zakres obowiązków pielęgniarki

Zakres obowiązków pielęgniarki jest szeroki i zróżnicowany, obejmuje wiele dziedzin opieki zdrowotnej. Do najważniejszych zadań pielęgniarki należą:

1. Ocena stanu pacjenta i reagowanie na zmiany w stanie zdrowia. 
2. Prowadzenie dokumentacji medycznej i rejestracja informacji o pacjentach. 
3. Promocja zdrowia publicznego i działania profilaktyczne. 
4.  Opieka nad pacjentem: pielęgniarki zapewniają wsparcie fizyczne, emocjonalne i społeczne pacjentom oraz ich rodzinom. Wspierają pacjentów poprzez podawanie leków, wykonywanie badań, zmianę opatrunków, udzielanie porad zdrowotnych i udział w rehabilitacji. 
5.  Koordynacja opieki: często pełnią funkcję koordynatora opieki, współpracując z lekarzami, terapeutami i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę pacjentom. 
6.  Edukacja zdrowotna: pomagają pacjentom zrozumieć ich choroby, leczenie i procedury medyczne. Edukacja zdrowotna może obejmować zapobieganie chorobom, promocję zdrowia oraz naukę samo opieki. 
7.  Monitorowanie stanu pacjenta: pielęgniarki regularnie monitorują stan pacjentów rejestrując parametry życiowe, interpretując wyniki badań diagnostycznych i reagując na zmiany w stanie zdrowia pacjentów. 
8.  Zarządzanie dokumentacją: współczesne pielęgniarki odpowiedzialne są za prowadzenie szczegółowej dokumentacji dotyczącej pacjentów, w tym rejestracji informacji medycznych, notatek pielęgniarskich i planów opieki. 
9.  Współpraca zespołowa: w ramach interdyscyplinarnej współpracy pielęgniarki współdziałają z lekarzami, farmaceutami, terapeutami, psychologami i innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową opiekę pacjentom. 
10.  Prowadzenie procedur medycznych: odpowiadają za wykonywanie różnorodnych procedur medycznych, takich jak: podawanie leków, wkłucia dożylne, pobieranie próbek krwi czy wykonywanie zaawansowanych zabiegów pielęgniarskich. 
11.  Zapobieganie zakażeniom: pielęgniarki przestrzegają zasad aseptyki i antyseptyki, dbając o bezpieczeństwo pacjentów i zapobiegając rozprzestrzenianiu się zakażeń.

Predyspozycje potrzebne do wykonywania zawodu pielęgniarki

Wykonywanie zawodu pielęgniarki wymaga posiadania określonych predyspozycji i umiejętności. Do najważniejszych predyspozycji potrzebnych do wykonywania tego zawodu należą:

1. Empatia: umiejętność empatycznego słuchania i wspierania pacjentów w trudnych sytuacjach zdrowotnych. 
2. Komunikatywność: umiejętność klarownego komunikowania się zarówno z pacjentami, jak i innymi członkami zespołu medycznego. 
3. Umiejętność pracy w zespole.   
4. Odporność na stres.   
5. Dokładność i sumienność w wykonywaniu obowiązków. 
6. Umiejętność szybkiego podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych.

Co do wizji przyszłości tego zawodu w Polsce, można spodziewać się dalszego rozwoju pielęgniarstwa. Wraz z postępem technologicznym i zmianami demograficznymi rola pielęgniarek może się zmieniać. Możliwe są takie kierunki jak większe zaangażowanie pielęgniarek w edukację zdrowotną i promocję zdrowia, rosnące wykorzystanie technologii w opiece zdrowotnej (np. telemedycyna, elektroniczne systemy zarządzania opieką), oraz rozwój specjalizacji pielęgniarskich w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowaną opiekę zdrowotną w różnych dziedzinach, takich jak opieka geriatryczna, psychiatria, czy opieka paliatywna.

Jolanta Meller, 

Kierownik Działu Obsługi Ambulatoryjnej i Rejestracji 

Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej -Curie, 

PIB, Warszawa

rmixx.pl