Marzec miesiącem świadomości raka jelita grubego

W 2008 roku Parlament Europejski ustanowił marzec jako Miesiąc Świadomości Raka Jelita Grubego.

Musimy wszyscy pamiętać, że chorzy, u których rozpoznano nowotwory we wcześniejszych stopniach zaawansowania, mają zdecydowanie większe szanse na wyleczenie. Im więcej wiemy na temat tego nowotworu, a także nasze świadome uczestnictwo w badaniach profilaktycznych w kierunku wczesnego wykrycia raka jelita grubego oraz zgłaszanie się do lekarza w wypadku wystąpienie niepokojących symptomów daje nam szansę na zdrowie i życie. 

Nowotwór jelita grubego jest to nowotwór występujący w obrębie okrężnicy, zgięcia esiczoodbytniczego i odbytnicy. Rozwija się zwykle przez wiele lat i przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. 

Do czynników ryzyka rozwoju raka jelita grubego zaliczamy: 

- wiek – ryzyko zachorowania na wzrasta po 50 roku życia; 

- choroby zapalne jelit w przeszłości (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna);

- zespół metaboliczny (nadciśnienie, otyłość, cukrzyca, hipertriglicerydemia, niski HDL); 

– palenie tytoniu – w USA 1/5 raków jelita jest związana z paleniem;

- tryb życia – większa zapadalność u osób z niską aktywnością fizyczną; 

- czynniki geograficzne – częściej występuje w Europie, Ameryce Północnej, Australii i Japonii niż w Afryce czy Azji;

- dodatni wywiad w kierunku występowania polipów gruczolakowych lub raka jelita grubego;

- uwarunkowanie genetyczne – rodzinna polipowatość gruczolakowata wiąże się ze 100% życiowym ryzykiem zachorowania na raka jelita grubego, w przypadku dziedzicznego raka jelita grubego bez polipowatości (HNPCC) ryzyko to wynosi 70-80%. 

- dieta ubogobłonnikowa, bogatotłuszczowa, wysokokaloryczna, uboga w wapń;

- nadużywanie alkoholu. 

W pierwszych etapach rozwoju raka jelita grubego najczęściej nie odczuwamy bólu, więc zwykle nic nas nie niepokoi. Dolegliwości, które może powodować nowotwór jelita grubego to bóle brzucha, zmiana rytmu wypróżnień (biegunki lub zaparcia), ślady krwi w stolcu (niebędące skutkiem hemoroidów), a także chudnięcie czy anemia o niewyjaśnionym podłożu. W przypadku znacznego zaawansowania nowotworu mogą wystąpić objawy związane z nacieczeniem innych narządów (pęcherz moczowy, pochwa) lub obecnością przerzutów odległych (najczęściej w wątrobie i płucach). 

Gdy zaczynamy podejrzewać u siebie nowotwór jelita grubego, postępowanie diagnostyczne należy rozpocząć od wizyty u lekarza specjalisty i dokładnego badania podmiotowego i przedmiotowego, w tym badania palcem przez odbyt (per rectum). Zawsze podstawą rozpoznania procesu nowotworowego są zabiegi endoskopowe. Rektoskopia, sigmoidoskopia czy kolonoskopia umożliwiają wykrycie guza i ewentualnych zmian współistniejących oraz pobranie wycinków do badania histopatologicznego. 

Niezwykle cenne są badania przesiewowe, ponieważ mimo braku objawów pozwalają wykryć początki choroby. W Polsce w ramach Programu badań przesiewowych w kierunku raka jelita obecnie wykonuje się kolonoskopię. Kolonoskopia jest bardzo czułą metodą. Lekarz podczas jej wykonywania wprowadza przez odbyt długą elastyczną rurkę, zwaną kolonoskopem, i ogląda całe jelito grube. Podczas kolonoskopii jest także możliwość równoczesnego usuwania polipów. Dzięki temu kolonoskopia aż w 60-90 proc. zapobiega rozwojowi raka jelita. By jednak odgrywała swą ochronną rolę, należy powtarzać ją raz na 10 lat. Gdy w najbliższej rodzinie były przypadki raka jelita grubego i istnieje ryzyko genetycznych predyspozycji do rozwoju tej choroby, lekarz zaleca częstsze robienie kolonoskopii. 

Program badań przesiewowych raka jelita grubego skierowany jest do osób w wieku:
- od 50 do 65 lat, 

- lub od 40 do 49 lat, jeśli u najbliższych krewnych pacjenta rozpoznano nowotwór jelita grubego. 

Program przesiewowy obejmuje wykonanie kolonoskopii, w tym: pobranie wycinków z nacieku nowotworowego lub zmian podejrzanych o charakter nowotworowy; usunięcie polipów wielkości do 15 mm; poddanie badaniu histopatologicznemu wszystkich wycinków i usuniętych polipów; wskazanie konkretnych zaleceń dotyczących leczenia u osób, które wykonały kolonoskopię przesiewową.

Zapraszamy do kontaktu: 

Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy ul. W. K. Roentgena 5, 02-781 Warszawa 

Nawigator ds. diagnostyki tel. 22 546 33 77

Adres e-mail: diagnostyka.plock@coi.pl 

Nawigator ds. profilaktyki tel. 22 546 31 11 

Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa 

Nawigator ds. diagnostyki tel. 22 43 12 350 lub 22 43 12 306 

Adres e-mail: pulmonologia@igichp.edu.pl

rmixx.pl